Neden mi Zeytin Ağacı ?

1. Zeytin Ağacı

Akdeniz iklimine özgü, meyvesi yenen bir ağaç türü olan Zeytin ağacı, bin yılın üzerinde bulunan ömrüyle şaşırtıcı bir ağaç türü sayılmakla birlikte, yaprağından meyvesine, hatta meyvesinin çekirdeğine kadar insana ve doğaya sayısız faydalar sunan böylesine verimli ve de uyumlu bir ağaç mucize diye nitelendirilebilir sanırım.

Zeytin Ağacının Yaprakları

Zeytin ağacı yaprakları tanen, uçucu yağlar, organik asitler ve rezin maddeleri bulundurur. İştah açıcı, idrar söktürücü ve ateş düşürücü olarak kullanılmakta, şeker hastalığının tedavisinde ve tansiyon düzenleyici olarak da kullanıldığı bilinmektedir. Dermokozmetik alanında sayısız ürünle kendini gösteren Zeytin ağacı sabun, şampuan gibi ürünlerde sık olarak kullanılmaktadır. Saç dökülmesini engellediği, saçın çabuk uzamasını sağladığı, deriyi onarmaya yardımcı olduğu ve kepek oluşumunu engellediği görülmektedir. Cildi güzelleştirici ve ciltte kırışıklığı önleyici etkileri bulunmaktadır.

Zeytin Meyvesi

Kutsal metinlerde bile şifa kaynağı olduğu belirtilen mucizevi Zeytin ağacı çekirdeğinden ya da meyvesinin etli kısmından kendiliğinden yetişir. Ancak bu şekilde verimi az olmaktadır. Aşılanıp ıslah edilen Zeytin ağacı kaliteli meyve vermektedir. Meyveleri çeşitli işlemlerden geçirilerek ziyah yada yeşil kahvaltılık elde edildiği gimi, meyvesinin etli kısmı sıkılarak çıkarılan yağ bir çok alanda kullanılmaktadır.

Üretimi

Ege, Marmara, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde üretimi yapılan Zeytin besleyici değeri çok yüksek olan besinlerdendir. Zeytinde bulunan bitkisel protein, kalsiyum, fosfor, kükürt, klor, magnezyum minerallerinin yanı sıra yağ, A, C ve E vitaminleri bulunmaktadır. Kalp ve damar sağlığı için de oldukça faydalı olan zeytinin çekirdeklerinden küspe, yakıt vs. yapıldığı da bilinmektedir.

Zeytin Ağacı Verimi

Uygun iklim koşullarında ekiminden 5-6 yıl sonra meyve verecek duruma gelen Zeytin ağacından tam kapasite verim alınması için 20 yıl gerekmekte olup bu verim her geçen yıl daha da artmaktadır. Tam 150 yaşına kadar verimli dönemi devam eden Zeytin ağacı, yüzlerce yıl yaşayabilmekte ancak verimi de gittikçe düşmektedir.

2. Zeytinin Sağlığa Faydaları

Sofralarımızın değişmez besini zeytin, meyvesiyle, yağıyla, çekirdeği ve posasıyla, hatta yaprağıyla oldukça kullanışlı meyve ağaçlarından birisidir. Zeytinin Sağlığa Faydaları saymakla bitmez. Yiyecek olarak hem meyvesi hem de yağı sağlıkla tüketilebildiği gibi, meyvesinden ve yaprağından çıkartılan yağ ve maddeler hem gıda sektöründe hem de ilaç sektöründe oldukça yagın şekilde kullanılmaktadır.

Zeytinin Besin Değeri

Yaklaşık 50 adet Yeşil Zeytin’de 145 kalori bulunmaktadır. İçerdiği yağ, karbonhidrat, protein ve Omega 3, omega 6 yağ asitlerinin yanı sıra tahmini olarak günlük ihtiyacın ’ü olan besin lifi, günlük ihtiyacın %8’i olan A vitamini, günlük ihtiyacın ’unu karşılayan E vitamini, K vitamini, niasin, folat, kalsiyum, demir, magnezyum, potasyum, bakır ve selenyum gibi günlük ihtiyacın %1-3’ünü karşılayacak mineral ve madenler içermektedir. Bu nedenle zeytinin sağlığa faydaları oldukça fazladır. Aynı miktarda Siyah zeytinin kalorisi ise 210 civarıdır.

Zeytinin Sağlığa Faydaları Nelerdir?

Zeytinin sağlığa faydaları arasında özellikle dolaşım sistemi üzerinde ki müthiş olumlu etkileri sayılabilir. İçerdiği antioksidanlardan dolayı damar sağlığını koruyucu ve kalp krizi riskini azaltıcı etkilerinin olduğu bilinmektedir. Yapılan araştırmalar sızma zeytinyağının kolon kanserini önleyici etkilerini tespit etmiştir. Kolesterolü dengeleyici, bazı alerjik rahatsızlıkları tedavi edici özelliklerinin yanı sıra içerdiği demir minerali bakımından saç, tırnak sağlığını ve kırmızı kan hücrelerinin korunmasını destekleyicidir. Siyah zeytinin ülser, gastrit sıkıntısı olanlar tarafından rahatlıkla tüketilebilir.  İçerdiği hidrat ve yağ asitleri sayesinde saç bakımında kullanılmakta, E vitaminini bakımından cildin genç, gergin ve sağlıklı görünmesini sağlamakta, A vitamini sayesinde yaşlılığa bağlı gözle ilgili hastalıklarda önleyici etkileri görülmektedir.

Zeytin Yaprağının Faydaları

Zeytinin sağlığa faydaları meyvesi ve yağıyla sınırlı değildir. Zeytinin yaprağı Sinüzit tedavisinden bakteri kaynaklı ishallere, yüksek tansiyondan virüs, bakteri, mantar rahatsızlıklarına kadar tedavi edici ve bağışıklık sistemini destekleyici bir çok faydası görülmektedir.

3. Zeytin Ağacı Yetiştirmek

Zeytin ağacı yetiştirmek için dikileceği arazi yapısına göre, toprağın verimi ya da sulanabilirlik durumu göz önünde bulundurulmalı, normal verimli arazilerde dönüm başına 25-30 kadar zeytin ağacı dikilmelidir. Verimli olan bir arazide, uygun yöntemlerle dikilen bir zeytin ağacı üçüncü yılından itibaren ürün vermeye başlamakta olup, genellikle genç ağaçlar tam ürüne beşinci yılında ulaşırlar. Zeytin ağacının ömrünün yüzlerce yıl sürebildiği düşünülünce, yıllar geçtikçe veriminin artmaya devam etmesi gayet doğaldır. Verim almada esas olan gerekli bakımların yapılması, verime uygun şartların hazırlanmasıdır. Zaten zeytin ağacı yapısı itibariyle doğada kendi kendisine yetişebilen bir ağaçtır. Aşılanan zeytin ağaçlarının veriminin yükseldiği görülmekle beraber, bir yıl az bir yıl çok verimli olarak kendisini dinlerdiği bilinmelidir.

Verimlilik Kapasitesi

Zeytin ağacı yetiştirmek oldukça karlı bir yatırımdır aynı zamanda da. Ortalama olarak ağaç başına yılda 10 kg. ila 90 kg. verim alınabilen Zeytin ağacı Akdeniz ülkeleri için vazgeçilmez bir besin ve ticaret kaynağıdır. Zeytin diğer ürünlerle karşılaştırıldığında bakımı en kolay bitkilerden birisidir. Dikim alanını geniş sevmesi nedeniyle ağaçlar arasında birkaç metre mesafe bırakılması birhayli önemlidir.

Yetiştiği Coğrafi Koşullar

Zeytin ağacı yetiştirmek için, genellikle rakımı düşük coğrafyalar seçilmekle birlikte, deniz seviyesinden bin metre yükseklikte de zeytin ağacı ekimi yapılabilmektedir. Ancak yüksekliğin verime etkisi görülebilmektedir. İklim olarak yazları sıcak, kışları ılıman geçen bölgelerde daha çok verim alınmakta olup suyu sevdiği bilinmektedir. Verimi azalsa bile, zeytin ağacı kendisini yetiştiği bölgenin iklim şartlarına uydurabilmektedir. Zeytin ağacı -12°C’de kurumaktadır.

Zeytin Ağacının Yapısı

Zeytin ağacının herhangi bir kısmı kök yapma özelliğine sahip olup bu sayede ana kökü sürekli yeni kökler vererek gövde ve dalları beslemektedir. Son derece dayanıklı ve kolay çoğalabilen zeytin ağacı erozyona karşı mücadele için de en uygun ağaç türlerinden birisidir. Boyu 10 metreyi bulabilir. Sürgünleri gri renkli ve dikensizdir. Zeytin ağacı yetiştirmek isteyenlere son bir öneri, ağaç yapılan budamalara, gençleştirmeye ve aşılara çok iyi cevap vermektedir, mutlaka budama yaptırmalısınız.

4. Zeytin Tarımı Nasıl Yapılmalıdır?

Zeytin ağacı meyvesi, dalı, yağı, kökü ve yaprağı ve meyve posası ile çekirdeği sayesinde üreticisine katkı sağlayan verimli bir ağaçtır. Zeytin Tarımı yapıldıktan sonra uygun iklim ve şartlarda 4-5 yıl içerisinde tarımı neticelenir ve meyve vermeye başlar. Ağacın çiçeklenmesi Nisan ortalarından Mayıs ortalarına kadar olabilir. Çiçekler, bahar sonu yaprakların hemen altından küçük kokulu salkımlar halinde açar. Salkımlarda ortalama 10-25 kadar çiçek oluşur. Kaliteli çiçeklenmenin olduğu dönemler için çiçeklerin % 1-2’si meyve tutmakta olup bu da iyi bir ürün elde etmek için yeterli seviyededir. Zeytin çiçeklerinin tozlanması genellikle rüzgârla gerçekleştiği için meyveleri de etli ve yağlı olarak büyür.

Kök salma ve Dallanma

Zeytin tarımı için gerek tohumdan, gerekse çelikten oluşturulan fidan kökleri üç dört yaşlarına kadar dikine büyümektedirler. Daha sonra köklerin yerine yumrular oluşarak saçaklanırlar ve yeni bir kök sistemi oluştururlar. Hemen toprak yüzeyinin altında kendisine yer açan bu saçaklı kökler Zeytin ağacının yaşına bağlı olarak büyümeye devam eder ve yayılırlar. Kök sistemindeki bu gelişim toprağın verimine, iyi havalandırılmasına ve su alımına göre değişkenlik gösterir. Güzel havalanan toprakta kök dar alanda dikine aşağıya doğru hareket etikten sonra genişler. Bu derinlik bazen altı-yedi metreyi bulmaktadır. Havalanamayan topraklarda ise kök derinliği azalmakta ve yatay olarak genleşmektedir. Bu durum sonraki dönemde verimi oldukça fazla etkiler. Sulanmayan bahçelerde de genellikle dikine giden kök sistemi kökün gelişiminin az olmasını sağlamakta, sulanan bahçelerde ise yüzeysel olarak gelişerek toğrağın 70-80 cm’lik kısmından sonra yoğunlaşmaktadır.

Zeytin tarımı için budama oldukça önemlidir. Ağaçta bir ana dal çıktığında, kendisine denk gelen kök sistemini zayıflatmakta olup, yeni bir ana dalın gelişmesiyle ilintili yine yeni kökler salmaya devam edecektir. Zeytin ağacı daima gövdesi ve toprak altındaki kök sistemi ile bir bütünlük arz eder.

5. Zeytin Ağacı Cinsleri ve Hasatı

Tarihte mitolojik olarak önemi bulunan zeytin ağacının bir çok hikayede kutsal meyve olarak geçmesi ve dalının barışı simgelemesi tesadüfi değildir. Zeytingiller ailesine ait bu ağaç Akdeniz iklimiyle uyum sağlamış, dört mevsim yeşil rengini koruyan ve yapraklarını dökmeyen ender ağaç türlerinden birisidir. Zeytin ağacı çeşidine, yetiştiği iklime, toprak yapısına, bakım yöntemlerine ve olgunluk derecesine göre zeytin ağacı cinsleri değişkenlikler göstermektedir.

Ağaç Cinsleri

Ekilmeden, doğada kendiliğinden yetişen zeytin ağacı cinsleri bulunduğu gibi, aşılanıp-ıslah edilerek fidanlama ile de yetiştirilebilmekte ve daha verimli hale getirilmektedir. Fidandan dikilen zeytin ağacı daha az köklüdür ve narindir. Oysa tohumdan doğal üreyen ağaçlar kolay kolay sökülmezler. Zeytin ağacı cinsleri verdiği sofralık, yağlık çeşitlere göre aşılanarak ülkemizde çok çeşitli olarak dikilmektedir.

Zeytin ağacının yaprakları

Zeytin ağacı yaprakları bir hastalığa uğramazlarsa ikibuçuk yılın üzerinde bir ömür yaşamaktadır. Sürekli kendisini yenileyen yapraklanma sistemi sayesinde daima yeşil görünür. Yüksek miktarda klorofil içerdiklerinden koyu yeşil bir renge sahiptirler. Yapraklarının iriliği, yaşına, gücüne ve çevresel şartlara göre değişkenlik gösterir. Yapraklar aynı zamanda ağacın sağlık durumunu da gösterir. İyi bakılmayan, yeterli su alamayan ya da gübreye ihtiyacı olan ağaçlarda yaprak sararması ve dökülmesi belirgindir.

Meyve Cinsleri ve Hasatı

Zeytin Ağacı cinsleri meyve çeşidine göre aşılanırken, bölgesel farklılıklar gösteren bir meyvedir. Meyveler bir çok çeşidiyle sofralarımızda yer alır, ayrıca yağlık olarak da üretilen cinsleri bulunur. Ayvalık, Büyük Topak Ulak, Çakır, Çekişte, Çelebi, Çilli, Domat, Edincik Su, Eğriburun, Erkence, Gemlik, Halhalı, İzmir sofralık, Kalembezi, Kan Çelebi, Karamürsel Su, Kilis Yağlık, Kiraz, Manzanilla, Memecik, Memeli, Nizip yağlık, Samanlı, Sarı Haşebi, Sarı ulak, Saurani, Tavşan yüreği, Uslu, Yağ çelebi, gibi bölgesel bir çok çeşidi aşıyla yetiştirilmiştir.

Zeytin kış aylarında Aralık-Şubat ayları arası hasat edilir. Elle teker teker toplanabildiği gibi sopalarla silkeleme ile de düşürülebilir. Elle toplama yorucudur ve fazla insan sayısına gereksinim gösterir. Sopalarla silkelemede ise hem ağaç hem de meyveler zarar görürler. Gelişen teknolojiyle makineli tarım da son zamanlarda kullanılmaya başlanmıştır.